PARAHATÇYLYK HEM-DE BITEWÜLIK TAGLYMATY
Berkararlyk binýadyny berkden tutan döwletimiz sebit we halkara giňişlikde parahatçylygy hem-de ynanyşmagy, hoşniýetli hyzmatdaşlygy ilerletmek maksady bilen möhüm başlangyçlary öňe sürýär. Umumadamzat derejesindäki meseleleri çözmäge gönükdirilen bu başlangyçlar halkara ykrarnama eýe bolýar. Garaşsyz Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine esaslanýan hem-de ählumumy abadançylygyň, durnukly ösüşiň bähbidine netijeli halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen daşary syýasy ugruna laýyklykda, hyzmatdaş ýurtlar bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde netijeli özara gatnaşyklary üstünlikli ösdürýär. Şunuň bilen baglylykda, 2025-nji ýylyň 12-nji maýynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda geçirilen çäreler halkara ähmiýete eýedir.
Parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de oňyn Bitaraplyk ýurdumyzyň türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän daşary syýasatynyň esasyny düzýär.
Mälim bolşy ýaly, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan üç gezek ykrar edilen Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesi halkymyzyň beýik gymmatlygy bolup, tutuş dünýäde asuda durmuşy, halklaryň dost-doganlygyny, ynsanperwerligi, özara bähbitli hyzmatdaşlygy hem-de ösüşi dabaralandyrýan taglymatdyr. Çünki hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, biziň Bitaraplygymyz dünýä halklaryny belent maksatlara birleşdirýän, parahatçylygy hem-de dost-doganlygy ösdürýän ýörelgämizdir. Şu jähetden, türkmen diplomatiýasynyň milli mekdebinde «Halkara gatnaşyklary: parahatçylyk dialogynyň medeniýeti» atly II halkara bäsleşiginiň dabaraly açylmagy, şunuň bilen ugurdaşlykda Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysynyň wekilhanasynyň bilelikde guramagynda Merkezi Aziýanyň ýaş diplomatlary we döwlet gullukçylary üçin sebitleýin okuw maslahatynyň açylyş dabarasynyň geçirilmegi hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýadaky Hemişelik utgaşdyryjylarynyň gatnaşmagynda okuw sapagynyň guralmagy aýratyn bellärliklidir.
Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan dünýäde parahatçylyksöýüjilikli ýörelgeleri wagyz etmek, halkara guramalaryň çäklerinde umumadamzat bähbitli başlangyçlary we teklipleri öňe sürmek ugrunda uly tagallalary edýär. Halkara gatnaşyklarda parahatçylyk, ynanyşmak ýörelgelerini ilerledip, medeni dialogy, hoşniýetli goňşuçylygy, birek-birege hormat goýmagy berkitmek, özara ynanyşmagy pugtalandyrmak maksady bilen, parahatçylyk döredijilikli işi amala aşyrýar. Ýurdumyzyň Durnukly ösüş maksatlary, öňüni alyş diplomatiýasy, derwaýys sebit meseleleri boýunça halkara giňişlikde öňe sürýän daşary syýasy başlangyçlary Birleşen Milletler Guramasy we beýleki abraýly halkara düzümler tarapyndan yzygiderli goldanylýar. BMG-niň Baş Assambleýasynda Türkmenistanyň başlangyjy esasynda «2025-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnamanyň kabul edilmegi munuň aýdyň güwäsidir. Bu möhüm resminamanyň kabul edilmegi Watanymyzyň ählumumy parahatçylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek, döwletleriň arasynda özara ynamy berkitmek ugrundaky tagallalarynyň dünýä derejesinde ykrar edilýändigini alamatlandyrýar.
Birleşen Milletler Guramasy ählumumy parahatçylyk medeniýetini ilerletmekde möhüm orun eýeläp, ýüze çykýan meseleleriň çözgütlerini gözlemekde, dialogy pugtalandyrmakda netijeli halkara meýdança hökmünde çykyş edýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň dialog we ynanyşmak arkaly parahatçylygy ýola goýmak boýunça yzygiderli tagallalary dünýä derejesinde uly ykrarnama eýe bolýar. Türkmenistanyň BMG bilen milli we halkara derejede alyp barýan hyzmatdaşlygy ýurduň parahatçylygy hem-de ynanyşmagy pugtalandyrmaga ygrarlydygyny tassyklaýar. Türkmenistan milli derejede ileri tutýan garaýyşlaryny Birleşen Milletler Guramasynyň giň gerimli maksatlary bilen utgaşdyrmak arkaly döwletleriň we halkara guramalaryň arasyndaky sazlaşykly hyzmatdaşlyk esasynda parahat, birek-birege ynanyşykly dünýäni gurmagyň nusgasyny görkezýär.
BMG bilen gatnaşyklarda Durnukly ösüş maksatlary parahatçylygy we gülläp ösüşi üpjün etmegiň «Ýol kartasy» bolup çykyş edýär. Hut şonuň üçin-de BMG-niň Türkmenistandaky ýurt boýunça topary bu maksatlara ýetmek ugrunda bilelikdäki maksatnamalaryň we taslamalaryň birnäçesini durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň Hökümeti bilen ýakyndan hyzmatdaşlyk edýär. Şunuň bilen baglylykda, Merkezi Aziýanyň ýaş diplomatlary we döwlet gullukçylary üçin sebitleýin okuw maslahatynyň açylyş dabarasynda hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýadaky Hemişelik utgaşdyryjylarynyň gatnaşmagynda guralan okuw sapagynda milli we sebit derejesinde parahatçylygy üpjün etmekde, ynanyşmagy pugtalandyrmakda jemgyýetçilik goldawynyň möhüm ähmiýete eýedigi nygtaldy. Munuň özi häzirki döwrüň möhüm meseleleriniň oýlanyşykly çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeleýän hem-de ägirt uly döredijilik kuwwatyny ählumumy bähbitleriň hatyrasyna ulanmaga çalyşýan Türkmenistanyň ýokary halkara abraýynyň aýdyň subutnamasydyr.
Şu gezekki halkara çäreler ýaşlaryň kuwwatyna, dialog arkaly geljekki nesiller üçin mümkinçilikleri giňeltmek meselelerine bagyşlandy. Täze taryhy döwürde ýaşlar syýasaty Bitarap Türkmenistanyň döwlet strategiýasynyň esasy ugurlarynyň hatarynda kesgitlenendir. Türkmenistan sebit we ählumumy derejede netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmekde işjeň orny eýelemek bilen, anyk teklipleri, şol sanda ýaşlaryň halkara hyzmatdaşlygy boýunça başlangyçlary öňe sürýär. Şunuň bilen baglylykda, 2023-nji ýylyň oktýabrynda Arkadag şäherinde utgaşykly görnüşde «Dialog — parahatçylygyň kepili» atly halkara ýaşlar forumynyň geçirilendigini ýatlamalydyrys. Dürli medeniýetlere, sebitlere we garaýyşlara wekilçilik edýän ýaşlaryň arasynda ýakyn gatnaşyklary ösdürmek, dünýäde ýagty geljegi gurmak işinde ýaşlaryň mümkinçiliklerini ulanmakda hyzmatdaşlyk etmek maslahatyň esasy maksady boldy. Bu duşuşygyň geçirilmegi ýaş nesillere döwletimiz tarapyndan uly ynam bildirilýändigini ýene-de bir gezek tassyklady. Forumyň jemleri boýunça medeniýetara dialogyň, özara düşünişmegiň we hyzmatdaşlygyň esasynda parahatçylygy we ynanyşmagy pugtalandyrmakda yzygiderli hereketleriň meýdançasy bolup hyzmat etmäge gönükdirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň ýaşlar dialogynyň Ähtnamasyna gol çekildi.
Şular bilen baglylykda, BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko eden çykyşynda gün tertibine girizilen meseleleriň möhüm ähmiýetini nygtady. Şunda döwletleriň we halklaryň arasyndaky parahatçylykly, dostlukly, netijeli gatnaşyklarda bitaraplyk ýörelgeleriniň ähmiýeti bellenildi. Bitaraplyga esaslanýan daşary syýasaty durmuşa geçirýändigi üçin Türkmenistana hoşallyk sözlerini beýan edip, D.Şlapaçenko Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde tagallalary mundan beýläk-de birleşdirmegiň wajypdygyny belledi.
Mundan başga-da, çykyş edenler Ýer ýüzünde parahatçylygyň we howpsuzlygyň binýadyny pugtalandyrmakda, syýasy-diplomatik, ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlardaky hyzmatdaşlygyň netijeli görnüşlerini işläp taýýarlamakda ýurdumyzyň işjeň ornuna oňyn baha berip, häzirki döwürde bütin adamzady tolgundyrýan möhüm meselelerde hyzmatdaşlygyň giňeldilmeginiň zerurdygyny aýtdylar.
Sözümizi jemläp aýdanymyzda, «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýen şygar bilen atlandyrylan ýylymyzda amal edilýän işler, oňyn özgertmeler täze ösüşlere ýol açmak bilen birlikde, ýurdumyzyň halkara giňişlikde öňe sürýän umumadamzat bähbitli başlangyçlarynyň giňden wagyz edilmeginde, dostluk, oňyn hyzmatdaşlyk, parahatçylyk söýüjilik ýörelgeleriniň ilerledilmeginde möhüm ähmiýete eýe bolup, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň Ýer ýüzündäki abraý-mertebesini has-da belende göterýär.
Sülgün NEPESOWA,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara ykdysady gatnaşyklary kafedrasynyň mugallymy.